The Life and Love Poetry of ‘Ulayya bt. al-Mahdī

‘Uleyye bt. el-Mehdî b. el-Mansûr, Abbâsî döneminde yaşamış bir kadın şair ve müzisyendir. hanedanlığına mensup olan hakkında günümüze fazla bilgi ulaşmış değildir. Ne var ki klasik kaynaklarda onun hayatına ilişkin bazı detaylardan bahsedilmektedir şiirleri bu eserler sayesinde ulaşmayı başarmış durumdadır. ‘Uleyye, Halifesi Mehdî-Billâh’ın kızı halefi Hârûnürreşîd’in üvey kardeşidir. Özellikle eğitimiyle bizzat ilgilendiği kız kardeşini teşvik ettiği söylenmektedir. el-Mehdî, Arap edebiyatında daha ziyade aşk şiirleriyle için bestelediği şarkılarıyla tanınan sanatkârdır. Klasik kaynaklar, ‘Uleyye’nin çok yetenekli sanatçı olduğunu öne sürmekte, hatta kendisi gibi musikişinas erkek kardeşi İbrahim Mehdî’yi geçmeyi başardığını iddia etmektedir. el-Mehdî’nin önemi, şarap genellikle şairlerle ilişkilendirilen şiir temalarıyla iştigal eden olmasından ileri gelmektedir. Bu makale kapsamında, karşımıza çıkan sıra dışı şairin hayatının şiirlerinin araştırılması planlanmaktadır. şiirsel üretkenliğinin tetkik edilmesinin şairliğinin modern dünyaya tanıtılmasının, kadim kadınının edebiyat tarihinde bıraktığı izlerin iyi idrak edilmesine imkân tanıyacağı düşünülmektedir. bağlamda özellikle sanatında işlediği konular sebebiyle son derece ideal örnektir. mirasının bilimsel şekilde incelenmesinin, şiirinin dişil yönünün anlaşılmasına katkı sağlaması amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında benimsenen yöntem, şiirlerine ortaya atılan görüşlerin kendi dizeleri üzerinden ispatlanmasını ön görmektedir. ele alındığı kısımda ise genel itibariyle kaynakların rivayetlerine bağlı kalınmakta, ancak eserlerdeki çelişkilere de değinilmektedir. ‘Uleyye’yi bizlere tanıtan tarihçileri, dindar Ancak bakıldığında, evli olmadığı insanlara nazmettiği tespit edilmektedir. durum, mütedeyyin birisi olduğu sürülen farazi yaşam tarzıyla çelişen tezat olarak çıkmaktadır. beyanında, söylediği şiirlerin esasen boş laflardan ibaret belirttiği gözlemlenmektedir. durum söz konusu edebî kaygılarla nazmedilmiş gerçeği yansıtmayan ürünler düşündürmektedir. bahsi geçen gerçeklikle belirli dereceye kadar ilişkili olabileceğini gösteren verilere rastlanmaktadır. Örneğin; saray hadimleriyle gönül ilişkisi yaşadığını haber alan kişilerle görüşmekten men ettiği, sonra yasak nedeniyle duyduğu üzüntüyü gidermek maksadıyla kardeşinin ilgi hadimi ona armağan rivayet şiirlerinde kimi zaman olgusu hakkındaki düşüncelerini nakletmektedir. Söylemlerinden, aşkın mantıksız eylem düşündüğü, tek eşliliği gerektirdiğini savunduğu, zor aşkları yeğlediği çözümsüz kanaatini taşıdığı anlaşılmaktadır. çoğu benzer motiflerden istifade bilhassa dinî yararlanmakta, sevgililerinin isimlerini şifrelemekte, sebebiyet verdiği zafiyet hüznü konu edinmekte aşkına karşılık vermemesinden dem vurmaktadır. ayrıca duçar vaziyetten sıklıkla şikâyetçi olmakta, bazen şiirlerini sevgiliye ulaştırılacak mesaj nazmetmekte hissettiği büyük umutsuzlukları anlatmaktadır. Son sıkça başvurduğu metotlardan birisinin, sevgi temalarının harmanlanması söylemek mümkündür.